Babka płesznik i babka jajowata: różnice, właściwości i skutki uboczne

Babka płesznik i babka jajowata to dwa rodzaje roślin, które zyskały popularność jako naturalne suplementy wspierające zdrowie układu pokarmowego. Choć nazwy brzmią podobnie i często są stosowane zamiennie, różnią się między sobą zarówno pod względem właściwości, jak i działania na organizm. W artykule przyjrzymy się ich różnicom, zastosowaniu oraz potencjalnym skutkom ubocznym, które warto znać przed włączeniem ich do codziennej diety.

Czym są babka płesznik i babka jajowata?

Babka płesznik (Plantago psyllium) i babka jajowata (Plantago ovata) to rośliny należące do rodziny babkowatych (Plantaginaceae). Oba gatunki są cenione głównie ze względu na nasiona bogate w błonnik rozpuszczalny, który po kontakcie z wodą tworzy żelową substancję o wyjątkowych właściwościach zdrowotnych.

Babka płesznik to roślina jednoroczna pochodząca z regionów Morza Śródziemnego i zachodniej Azji. Z kolei babka jajowata naturalnie występuje w Indiach i Iranie. W suplementacji wykorzystuje się przede wszystkim łupiny nasion tych roślin, które są bogate w śluz roślinny i pęcznieją w kontakcie z wodą, tworząc charakterystyczną żelową konsystencję.

Zarówno babka płesznik, jak i babka jajowata zawierają około 30% błonnika rozpuszczalnego, głównie w postaci polisacharydów, które tworzą lepką, żelową substancję w przewodzie pokarmowym.

Różnice między babką płesznik a babką jajowatą

Choć oba gatunki są blisko spokrewnione i mają podobne właściwości, istnieją między nimi istotne różnice:

• Pochodzenie botaniczne – Babka płesznik (Plantago psyllium) i babka jajowata (Plantago ovata) to dwa odrębne gatunki roślin, choć należące do tej samej rodziny.
• Zawartość błonnika – Babka jajowata zawiera nieco więcej błonnika rozpuszczalnego niż babka płesznik, co przekłada się na silniejsze działanie przeczyszczające.
• Zdolność pęcznienia – Łupiny nasion babki jajowatej mogą wchłonąć wodę w ilości nawet 40-krotnie przekraczającej ich objętość, podczas gdy babka płesznik ma nieco mniejszą zdolność pęcznienia.
• Smak – Babka jajowata ma łagodniejszy smak, co sprawia, że dla niektórych osób jest bardziej akceptowalna w codziennym stosowaniu.

Właściwości zdrowotne babki płesznik i babki jajowatej

Oba rodzaje babki mają podobne właściwości zdrowotne, choć mogą różnić się siłą działania:

• Regulacja pracy jelit – Błonnik zawarty w babce działa jak naturalny regulator perystaltyki jelit. W zależności od problemu może zarówno łagodzić zaparcia (zwiększając objętość stolca), jak i zmniejszać biegunkę (wiążąc nadmiar wody).
• Wsparcie mikrobioty jelitowej – Babka stanowi pożywkę dla korzystnych bakterii jelitowych, działając jako prebiotyk i wspierając zdrowie mikrobioty, co przekłada się na lepszą odporność i trawienie.
• Obniżanie poziomu cholesterolu – Regularne spożywanie błonnika z babki może przyczyniać się do obniżenia poziomu „złego” cholesterolu LDL we krwi, zmniejszając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• Kontrola poziomu cukru we krwi – Żelowa konsystencja błonnika spowalnia wchłanianie cukrów z przewodu pokarmowego, co może pomóc w stabilizacji poziomu glukozy we krwi i jest szczególnie korzystne dla osób z cukrzycą typu 2.
• Wspomaganie odchudzania – Babka zwiększa uczucie sytości, co może pomóc w kontrolowaniu apetytu i zmniejszeniu całkowitej ilości spożywanych kalorii, wspierając procesy redukcji masy ciała.

Jak stosować babkę płesznik i babkę jajowatą?

Prawidłowe stosowanie tych suplementów jest kluczowe dla osiągnięcia korzyści zdrowotnych i uniknięcia skutków ubocznych:

• Dawkowanie – Typowa dawka to 1-3 łyżeczki łupin nasion (około 5-15 g) dziennie, najlepiej podzielone na 2-3 porcje. Warto zacząć od mniejszych ilości i stopniowo je zwiększać.
• Sposób przyjmowania – Łupiny nasion należy wymieszać z dużą ilością wody (minimum 250 ml na łyżeczkę produktu) i wypić natychmiast, zanim mieszanka zgęstnieje. Po spożyciu warto wypić dodatkową szklankę wody, aby zapewnić odpowiednie nawodnienie.
• Pora przyjmowania – Babkę najlepiej przyjmować między posiłkami, około 30 minut przed jedzeniem lub 2 godziny po posiłku. Nie należy przyjmować jej bezpośrednio z lekami, ponieważ może wpływać na ich wchłanianie i zmniejszać ich skuteczność.

Przy stosowaniu babki płesznik lub babki jajowatej kluczowe jest przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów – minimum 1,5-2 litry wody dziennie, aby uniknąć zablokowania przewodu pokarmowego.

Skutki uboczne i przeciwwskazania

Mimo naturalnego pochodzenia, babka płesznik i babka jajowata mogą powodować niepożądane efekty, szczególnie przy nieprawidłowym stosowaniu:

• Problemy żołądkowo-jelitowe – Wzdęcia, gazy, uczucie pełności, a nawet bóle brzucha mogą wystąpić szczególnie na początku stosowania. Zazwyczaj ustępują po okresie adaptacji, który trwa od kilku dni do dwóch tygodni.
• Niedrożność jelit – Przy niedostatecznym nawodnieniu może dojść do zablokowania przewodu pokarmowego, co stanowi poważne powikłanie wymagające interwencji medycznej.
• Reakcje alergiczne – U osób wrażliwych mogą wystąpić reakcje alergiczne, od łagodnych (swędzenie, wysypka) po poważne (trudności w oddychaniu, obrzęk twarzy i gardła).
• Interakcje z lekami – Babka może zmniejszać wchłanianie niektórych leków, w tym antybiotyków, leków przeciwzakrzepowych i przeciwcukrzycowych, dlatego zaleca się zachowanie minimum 2-godzinnego odstępu między przyjmowaniem leków a suplementacją babką.

Kto powinien zachować ostrożność?

Stosowania babki płesznik i babki jajowatej powinny unikać lub skonsultować się z lekarzem:

• Osoby z chorobami jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
• Pacjenci z niedrożnością lub zwężeniem przewodu pokarmowego
• Osoby z trudnościami w połykaniu
• Diabetycy (ze względu na możliwy wpływ na poziom cukru we krwi i dawkowanie leków)
• Kobiety w ciąży i karmiące piersią (brak wystarczających badań potwierdzających bezpieczeństwo)
• Dzieci poniżej 6 roku życia (ze względu na ryzyko niedrożności)

Babka płesznik i babka jajowata to wartościowe suplementy diety, które mogą przynieść wiele korzyści zdrowotnych przy prawidłowym stosowaniu. Kluczowe jest jednak przestrzeganie zalecanego dawkowania, odpowiednie nawodnienie oraz świadomość potencjalnych skutków ubocznych. Przed włączeniem tych suplementów do codziennej rutyny, szczególnie w przypadku istniejących problemów zdrowotnych lub przyjmowania leków, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, którzy pomogą dobrać odpowiednią dawkę i sposób stosowania.